Zgodnie z raportem Bezpieczni w pracy 2019 mobbingu doświadcza aż 49% pracowników biurowych i fizycznych, a 14% respondentów było ofiarami przemocy fizycznej ze strony pracodawcy lub współpracowników. Choć problem jest powszechny, niewiele osób decyduje się dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Jednym z powodów jest to, że w tej sytuacji to na poszkodowanym pracowniku spoczywa obowiązek zebrania dowodów na mobbing. Jak zbierać takie dowody legalnie? 

Dlaczego trudno jest zebrać dowody na mobbing?

W mobbingu typowe jest to, że sprawcy dobrze się ukrywają, co sprawia, że zbieranie dowodów jest bardzo problematyczne. Ofiara często nie jest w stanie dostarczyć maili, SMSów ani notatek papierowych, ponieważ mobber zazwyczaj ich nie zostawia i dobrze zaciera za sobą ślady. Trudno jest również polegać na świadkach, gdyż wiele sytuacji ma miejsce za zamkniętymi drzwiami. Szczególnie trudny do wykrycia jest mobbing pośredni mający formę “wojny psychologicznej”, gaslightingu lub triangulacji. Jeśli chciałbyś dowiedzieć się więcej o technikach manipulacji w mobbingu, przeczytaj nasz artykuł: 19 technik manipulacji w mobbingu.  

Mobbing w pracy – jak zbierać dowody?

Pracownik, który czuje, że doświadcza mobbingu, powinien jak najszybciej zacząć gromadzić dowody. Dzięki temu zwiększa szanse na to, że będzie w stanie udowodnić swoje racje przed sądem. Mobberem (czyli sprawcą) może być właściwie każdy – kierownik działu, team leader, dyrektor, a nawet współpracownik.  Ponieważ najczęściej mobbingu dopuszcza się przełożony, co sprawia, że pracownik często nie ma z kim porozmawiać o sytuacji i czuje się, jakby miał „związane ręce”. Często bywa też tak, że współpracownicy boją się stanąć po stronie ofiary z obawy przed reakcją pracodawcy. 

Czy w tej sytuacji pracownik może w ogóle zebrać jakiekolwiek dowody? Oczywiście, że tak! Poniżej znajdziesz najważniejsze wskazówki. 

Zbieraj wszystkie notatki i maile

Dowodami, niezaprzeczalnie świadczącymi o mobbingu, są wszelkie pisemne informacje ze strony sprawcy. Chodzi tutaj między innymi o groźby, próby szantażu, odizolowania ofiary od innych pracowników w firmie czy zlecanie zadań znacznie poniżej albo powyżej kompetencji pracownika. Dowodami mogą być na przykład:

• pisemne notatki
• maile
• listy
• SMSy
• wiadomości przesłane przez komunikatory internetowe
• rejestr połączeń telefonicznych (w ten sposób można udowodnić np. częste dzwonienie do pracownika po godzinach pracy i w weekendy).

Każdy tego rodzaju komunikat może okazać się cenny. Warto więc zapisać je w telefonie lub na dysku, zrobić screeny albo je wydrukować. Dowody warto zbierać w specjalnej teczce lub folderze. Ponieważ mobberzy najczęściej kryją się ze swoimi działaniami, warto zachować każdy, nawet najmniejszy ślad ich zachowania, gdyż może stanowić ważny materiał w sprawie.

Regularne zbieranie takich dowodów jest ważne nie tylko ze względu na samą treść wiadomości. Dzięki nim można również wykazać także ciągłość zdarzeń oraz okres, w jakim mobber dopuszczał się określonych czynów. Taka informacja z pewnością zostanie wzięta pod uwagę przez sąd.

Postaraj się o świadków

Często zdarza się, że ofiara mobbingu nie mówi otwarcie tym, jak jest traktowana – zwłaszcza, gdy mobberem jest jej przełożony. Tymczasem zbieranie świadków zdarzeń może okazać się niezwykle pomocne. Co ważne, świadkami mogą być nie tylko inni pracownicy, ale także osoby bliskie dla poszkodowanego, takie jak rodzina czy przyjaciele. To właśnie te osoby są w stanie poświadczyć, że w ostatnim czasie zmieniło się zachowanie ofiary, jej stan zdrowia, samopoczucie, a także nastawienie do pracy. 

Warto pamiętać o tym, że w pracy mogą obecne być inne osoby, wobec których sprawca stosuje mobbing. Właśnie dlatego, choć jest to trudne, warto rozmawiać ze współpracownikami o swoich doświadczeniach – w ten sposób można znaleźć nie tylko świadków, ale też dotrzeć do innych poszkodowanych. 

Dokumentuj swój stan zdrowia 

Niestety, ofiary mobbingu mogą cierpieć z powodu problemów psychologicznych oraz psychosomatycznych. Złe traktowanie w miejscu zatrudnienia może spowodować depresję, nerwicę, a także obniżenie nastroju, bóle głowy i inne dolegliwości. W takiej sytuacji dobrze jest udać się do lekarza rodzinnego lub psychiatry, którzy mogą wystawić zwolnienie lekarskie i przygotować dokumentację medyczną. Oba te dokumenty mogą zostać przedstawione w sądzie. Jeśli jest taka możliwość, warto korzystać również z pomocy terapeuty i dokumentować przebieg wizyt – to również będzie cennym dowodem w sprawie.

Czy można nagrywać mobbera?

Zgodnie z prawem nagrywanie rozmów lub filmowanie innej osoby bez jej wiedzy i zgody nie zawsze jest dozwolone. Na szczęście w przypadku mobbingu sprawa wygląda inaczej. Nagrywanie mobbera jest możliwe pod warunkiem, że jednocześnie jest spełnione pięć warunków:

1. Powstale nagranie zostanie wykorzystane tylko w celach dowodowych.
2. Zachowanie rozmówcy na nagraniu nie zostało sprowokowane w sposób celowy.
3. Nagranie zachowuje ciągłość i całe wypowiedzi osób (a nie tylko urywki).
4. Nagranie jest autentyczne i wierne.
5. Nagranie obejmuje rozmowę, do której pracownik był dopuszczony (nie można zostawić podsłuchu albo nagrywać rozmowy mobbera z osobą trzecią).  

Rzeczywiście, takie nagranie może stać się doskonałym dowodem i zagwarantować zwycięstwo. W większości przypadków sąd dopuszcza tego rodzaju nagrania, zwłaszcza wtedy, gdy pracownik nie ma innych materiałów potwierdzających mobbing. Warto jednak pamiętać, że takie nagranie powinno zostać wykonane przez ofiarę, a nie osoby trzecie np. współpracownika.

Prowadź dziennik mobbingu

Kolejną metodą, która może pomóc osobie poszkodowanej, jest prowadzenie dziennika, w którym ofiara będzie zapisywała wszystko to, co wydarzyło się danego dnia. Choć dzienniki takie rzadko są brane pod uwagę przez sąd jaki dowód, mogą okazać się nieocenioną pomocą przy gromadzeniu innych dowodów. Taki dziennik może więc znacznie ułatwić późniejszy proces sądowy, a tym samym przechylić szalę zwycięstwa na rzecz poszkodowanego. 

Mam dowody na mobbing – co dalej?

Zebranie dowodów to pierwszy i ważny krok do walki o swoje prawa. Teraz poszkodowany musi jeszcze wykazać się dużą asertywnością i odwagą i podjąć właściwe działania przeciwko mobberowi. W momencie, gdy pracownik dysponuje już dowodami, może wykonać następujące kroki:

• Może zgłosić oficjalną skargę do zarządu firmy, w której jest zatrudniony. W piśmie należy dokładnie opisać całą sytuację i dołączyć dowody.
• Może zgłosić mobbing do Państwowej Inspekcji Pracy w formie elektronicznej lub listownej. Dzięki temu instytucja skontroluje miejsce zatrudnienia pracownika i doprowadzi do uruchomienia procedury antymobbingowej.
• Może przedstawić dowody bezpośrednio w sądzie pracy.
• Może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia.
  

Pracownik, który wygra sprawę w sądzie, zyska nie tylko satysfakcję. W efekcie sprawca mobbingu może zostać ukarany przez sąd oraz przez pracodawcę. Przykładowo, może zostać zwolniony, przeniesiony na inne stanowisko, pozbawiony premii i benefitów oraz obciążony odpowiedzialnością materialną za szkody psychiczne. 

Przede wszystkim jednak efektem wygranej sprawy o mobbing może być otrzymanie odszkodowania bądź zadośćuczynienia. To realna i materialna korzyść, która pomoże poszkodowanemu stanąć na nogi po trudnych doświadczeniach. O tym, jakich kwot można się spodziewać, przeczytasz w naszym artykule: Wygrana sprawa o mobbing – jakie są szanse?.

Podsumowanie

Zbieranie dowodów na mobbing nie jest łatwe, ale zdecydowanie jest możliwe. Jeśli potrzebujesz w tej kwestii porady albo nie jesteś pewny, jakie kroki powinieneś podjąć, skontaktuj się z nami – chętnie Ci pomożemy i udzielimy bezpłatnej konsultacji prawnej. A jeśli artykuł był dla Ciebie pomocny, wesprzyj nas dowolną kwotą na Zrzutka.pl. To właśnie dzięki takim wpłatom możemy dalej tworzyć takie materiały oraz pomagać poszkodowanym.