Co to jest mobbing?

Mobbing, uścisk, pięść, bezsilność (źródło: Pixabay)
Share on facebook
Share on twitter
Share on linkedin

Mobbing może przybierać różne formy. Nie zawsze można go w łatwy sposób rozpoznać, a zdarza się, że często mylony jest z dyskryminacją. Ten artykuł pomoże zrozumieć Ci, czym faktycznie jest mobbing i co mówi o tym polskie prawo w Kodeksie Pracy, a także poznasz jego podstawowe objawy i przesłanki.

Mobbing a Kodeks Pracy

Kodeks Pracy definiuje termin zjawiska mobbingu oraz obowiązku pracodawcy w momencie jego pojawienia się.

Art. 943. KP

Obowiązki pracodawcy w zakresie przeciwdziałania mobbingowi

§ 1.

Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi.

§ 2.

Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

§ 3.

Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

§ 4.

Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

§ 5.

Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o której mowa w § 2, uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Kodeks pracy, w artykule 94, w pięciu punktach wspomina o obowiązkach pracodawcy w zakresie przeciwdziałania mobbingowi. Przede wszystkim, jego definicja mówi o tym, że mobbing stanowi działania lub zachowania kierowane do, lub przeciwko danemu człowiekowi, które polega na uporczywym i długotrwałym nękaniu czy zastraszaniu.

W definicji zawarto również objawy, jakie może nieść ze sobą proces mobbingu u osoby atakowanej. Należy do nich:

  • zaniżona ocena przydatności;
  • poniżenie lub ośmieszenie;
  • izolowanie lub wyeliminowanie z zespołu pracowników;
  • rozstrój zdrowia, który dodatkowo może być podstawą do zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Według prawa podstawą do stwierdzenia zjawiska mobbingu jest uporczywość i długotrwałość w działaniu tzw. mobberów, a także pojawienie się negatywnych stanów samopoczucia pracownika oraz skutków w postaci np. poniżenia czy ośmieszenia. Dlatego też jednorazowe sytuacje, nawet gdyby były naganne, niestety nie mogą stanowić podstaw do stwierdzenia mobbingu. Sprawa wygląda podobnie w przypadku długotrwałości.

Przykładem sytuacji, w której pracownik podlega mobbingowi, może być brak zadań albo wręcz udzielanie mu ich w nadmiarze, a później ostentacyjne ich odbieranie. Taka metoda może spowodować, że pracownik będzie odczuwał, że nie dał sobie rady, co oczywiście przeniesie się na jego samoocenę. Przyczyną takiego zachowania może być chęć pozbycia się pracownika, jednak nie na podstawie zakończenia stosunku pracy ze strony pracodawcy. Mobber chce, żeby pracownik o odejściu zdecydował sam, co może nieść za sobą liczne konsekwencje dla pracownika.

Prawo samo nie określa, po jak długim czasie należy jasno stwierdzić, że dane działania zalicza się do mobbingu. Każda sytuacja powinna być rozpatrywana indywidualnie. Często w różnych źródłach można znaleźć informację o tym, że ten trudny dla osoby mobbingowanej czas powinien trwać około sześciu miesięcy, ale okres ten nie jest wspomniany w żadnych przepisach, nie jest wymogiem i niejednokrotnie może być zbyt długim okresem, szczególnie dla osoby mobbingowanej. Kodeks pracy także jasno wskazuje, że w przypadku rozstroju zdrowia osoby narażonej na mobbing, pracownik ten może dochodzić finansowego zadośćuczynienia lub odszkodowania, o których wspominaliśmy w innym artykule. Atakowana osoba, która rozwiązała umowę o pracę, podając za powód doświadczenie zjawiska mobbingu, może dochodzić odszkodowania w kwocie nie mniejszej niż minimalne wynagrodzenie, ustalane według przepisów obowiązujących na danym stanowisku.

Czy można mobbingować szefa?

Mobbing jest zazwyczaj świadomym i celowym zabiegiem, który przejawia się najczęściej poprzez uporczywe nękanie psychiczne, ale również przez czyny fizyczne w postaci popychania, uderzeń, a nawet molestowania.

Często błędnie uznaje się, że jedynym źródłem tego zjawiska są przełożeni, choć nie jest to słuszne stwierdzenie. Zdarzają się sytuacje, w których to inni pracownicy atakują i psychicznie nękają swoich współpracowników, a nawet swoich przełożonych. 

Można więc rozróżnić trzy rodzaje mobbingu:

  • poziomy, zachodzący pomiędzy współpracownikami;
  • pionowy zstępujący, który pojawia się, gdy przełożony staje się mobberem wobec pracownika czy też podwładnego;
  • pionowy wstępujący, który objawia się atakami ze strony pracownika wobec przełożonego.

Mimo to pracodawca jest prawnie zobowiązany do przeciwdziałania mobbingowi, nawet jeśli mobbing nie dotyczy relacji między nim a danym pracownikiem. Jednak przepisy nie określają, jak ta reakcja mogłaby wyglądać. To pracodawca sam decyduje o podejmowaniu działań, które często nie są wystarczające.

Jakie mogą być przesłanki mobbingu?

Przesłankami, które mogą świadczyć o tym, że doświadczamy mobbingu, jest ośmieszanie, wszelkie złośliwości, niestosowne uwagi, groźby czy poniżanie, szczególnie gdy wypowiadane są w gronie innych osób. Takie zachowanie nie jest dopuszczalne pod żadnym względem i niekoniecznie musi być związane z wykonywaną pracą czy stanowiskiem. Z pozoru niewinne uszczypliwości, komentarze, które uznawane są nawet przez innych jako zabawne, mogą odcisnąć piętno na psychice osoby atakowanej.

Przesłanką mobbingu może być również forma ignorowania czy lekceważącego podejścia do pracownika, która automatycznie wyklucza go ze środowiska, pomija go w codziennych pracach i czynnościach, a także ignoruje jego pomysły czy sugestie, którymi dzieli się podczas pracy. Objawem mobbingu mogą być również niemające sensu polecenia, czyli oczekiwanie wobec pracownika czynności, które wymagają od niego zupełnie zbędnej pracy. O technikach manipulacji mobbera możecie przeczytać szczegółowo w innym z artykułów. Najłatwiejszą metodą na udowodnienie mobbingu jest sukcesywne zbieranie dowodów na działania mobbera, choć nie jest to łatwe. Jego sprawca często jest na tyle rozsądny, że stara się każdy ślad skutecznie zatrzeć. Bywają jednak metody, dzięki którym ten rodzaj terroryzmu psychicznego można udowodnić i udaremnić, a zbieranie dowodów jest tutaj podstawową sprawą.

Podsumowanie

Nadal zastanawiasz się, czy doświadczasz mobbingu? A może jesteś już tego pewien/pewna? Jeśli tak, zgłoś się do nas, udzielimy Ci konsultacji oraz wspólnie poszukamy możliwych rozwiązań Twojej sytuacji.
Jeśli ten artykuł był dla Ciebie przydatny, wesprzyj nas dowolną wpłatą na Zrzutka.pl. To właśnie dzięki wpłatom takim jak Twoja jesteśmy w stanie tworzyć takie treści oraz udzielać wsparcia osobom, które go potrzebują.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *